1984. Nederland gaat gebukt onder een zware economische crisis. In januari bereikt de werkloosheid een recordhoogte: 639.000 mensen hebben geen baan. In de provincie Groningen hakt de recessie er nog dieper in, daar valt een hele bedrijfstak – de strokartonindustrie – om. De dan 30-jarige Henk Harms besluit zijn kansen te beproeven in de vis. In Winschoten ziet hij de Harderwijker Dries van de Berg paling verkopen. “Dat vond ik zó interessant.” Hij stelt zich voor, het begin van een vriendschap die duurt tot het overlijden van Dries in 2021.
Henk en Dries maken afspraken. Een zandzuiger in Groningen heeft een tot twee keer in de week 400 pond paling als ‘bijvangst’. Deze verkoopt Harms aan de palingroker. Henk schoolt zich om tot visboer en begint samen met echtgenote Aly een eigen viskraam in zijn woonplaats Oude Pekela. Eerst alleen op zaterdag, maar al snel ook op vrijdag, donderdag en woensdag. “Je moet een nieuwe kar kopen, zei Dries. Dat heb ik gedaan en de omzet verdriedubbelde.” Henk gaat ook een dag in het nabijgelegen Onstwedde staan en daarmee is de week meer dan gevuld. Zoon Martijn draait ook mee. Liefst 37 jaar – tot 2021 – is Henk Harms Vishandel een vertrouwd gezicht in de beide plaatsen.
De zaak krijgt regionaal een grote bekendheid, mede door een reeks mediaoptredens. “In de jaren ’90 vlogden wij al”, vertelt Henk. “Elke vrijdag maakten we Henk Harms TV, een filmpje dat op de website van Prachtig Pekela werd gezet.” Ook RTV Noord besteedt zeer regelmatig aandacht aan Harms en zelfs de landelijke televisie (Hart van Nederland) komt af op een markant product: visbraadworst. Henk lachend: “Dat bleek geen succes, maar we haalden er wél de publiciteit mee.”
Vis verkopen in Groninger dorpen heeft een sterke sociale kant. De verkoopwagen van Harms is een ontmoetingspunt, klanten vinden het geen enkel probleem om een halfuurtje te wachten als het druk is. “Ze maakten even een praatje, spraken een buurvrouw of vertelden hun verhaal aan ons. De vrouwen stonden altijd in de hoek waar Aly de haring schoonmaakte. We zeggen wel eens: we gaven slachtofferhulp. Er waren veel alleenstaanden die ergens mee zaten en hun verhaal kwijt wilden.”
Of een klant in Groningen een eigen voorkeur heeft? “Die wil zachte haring die smelt in je mond. En lichte kibbeling, wij gebruiken altijd Smedes Visbakmeel Licht.” Het woord Smedes is gevallen, Harms doet er vanaf het begin zaken mee. “Een grote ondersteuning voor de visboer”, noemt hij het. “Ze zijn steeds bezig met vernieuwen en staan altijd voor je klaar. Ik heb heel veel te danken aan Smedes.” In 2021 verkoopt Harms zijn zaak aan een ‘worstenboer’, zoon Martijn kiest voor een carrière elders. De verslaggever van RTV Noord betitelt het nieuws ‘Harms houdt ermee op’ als een zwarte dag voor Groningen.
